کد مطلب:33676 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:108

متاسفانه در روزگار ما موج بی امان تبلیغات مردم را به مصرف بیشتر و بی رویه دعوت می كنند. این دعوت به خواندن و دانستن بیشتر نیز رسیده

[صفحه 249]

است. در حالیكه در شریعت نهی صریح از این امر شده است. این مطلب در علوم عملی بسیار واضح است. در روایت است كه كسی نزد امام آمد و از ایشان حكمتی را پرسید. ایشان چیزی به او تعلیم دادند. آن شخص رفت و چند روز بعد آمد و گفت به من نكته ی دیگری یاد بدهید. امام (ع) فرمودند كه آیا آن نكته ی اول را عمل كرده ای كه اكنون از نكته ی دوم می پرسی؟

اینكه گفته شده است عالم باید اهل عمل باشد به همین معناست كه تا از عمل به نكته ای در نگذشته است، نباید به نكته ی دوم بپردازد.

از صد یكی به جای نیاورده شرط علم
و زحب جاه در طلب علم دیگری

از من بگوی عالم تفسیر گوی را
گر در عمل نكوشی نادان مفسری

(سعدی)

پیامبر اكرم (ص) فرمودند:

و اعلم ان قلیل العلم یحتاج الی كثیر العمل (مصباح الشریعه)

بدان كه علم اندك نیاز به عمل فراوان دارد.

یعنی علم را برای عمل باید خواست نه برای عالم نمایی و نباید سراغ چیزهایی رفت كه مایه ی تفاخر و حب جاه اند و نه فقط دردی را درمان نمی كنند كه انسان را به هلاكت نیز نزدیكتر می نمایند اینگونه علوم را ندانستن بهتر است تا دانستن. به تعبیر امیرالمومنین (ع).

رب جهل انفع من علم: (غرر الحكم)

چه بسیار ندانستن كه از دانستن بهتر است.

لذا نباید تبلیغ كرد كه بیایید و بیشتر بدانید. بلكه در اینجا باید گفت بیایید و بیشتر عمل كنید و پس از عمل كردن سراغ بیشتر دانستن بروید. بلكه در روایات آمده است كه

[صفحه 250]

من عمل بما علم ورثه الله علم مالم یعلم:

كسی كه به آنچه می داند، عمل می كند، خداوند به او چیزهایی را خواهد آموخت كه نمی داند. (المحجه البیضاء، كتاب العلم)

یعنی یكی از شیوه های یادگیری، عمل كردن به دانسته هاست. انسان هنگامی كه نكته ای را دانست و بر وفق آن عمل كرد فتح بابی بر او خواهد شد. در روایات داریم كه:

من اخلص لله اربعین صباحا جرت ینابیع الحكمه من قلبه علی لسانه: (مصباح الانس)

كسی كه چهل روز به خاطر خداوند در عمل اخلاص تام بورزد و همه چیز را فقط برای او انجام دهد و لاغیر، چشمه های حكمت از دل او بر زبانش جاری خواهد شد.

به واقع اگر بر زبان و قلم بزرگانی همچون مولوی، غزالی، حتی بوعلی سینا و دیگران این همه حكمت جاری شده است و در طول عمر كوتاهشان این همه خوراكهای مغذی و سرشار از فائده برای نسلهای بعد فراهم آورده اند، به علت همین اخلاصها بوده است. ایشان این حجم معارف را در كتاب و مدرسه نیاموخته اند. بلكه همین گونه اخلاصها، معلم شان بوده است. این گونه اخلاص ورزی ها سبب می شوند تا انسان ناخوانده ها را نیز در خود بیابد. یعنی بدون كتاب و استاد، روح خود را صیقل بزند و به علوم الهامی دست یابد. لذا در شریعت در باب علوم عملی و انباشتن معلومات بدون عمل كردن به آنها نهی و مذمت صریح آمده است. این معنا را باید هم در مقام تعلیم و هم در مقام تعلم رعایت كرد. فرد متعلم نیز اگر كمتر عمل می كند، نباید بیشتر بپرسد. و معلم نیز باید مراقب احوال متعلمان باشد و دریابد كه آنها به كدام مرتبه از مراتب عمل رسیده اند.

[صفحه 251]

صفحه 249، 250، 251.